Coraz więcej osób ma świadomość istnienia takiego zjawiska, jak integracja sensoryczna. Bardzo możliwe, że w naszym otoczeniu znajdziemy dziecko z zaburzeniami tej funkcji organizmu. Ale czym właściwie integracja sensoryczna jest?
Sama nazwa to tłumaczenie angielskich słów „sensory integration”, od których pochodzi często używany skrót SI.
Mówiąc prosto, integracja sensoryczna to proces zbierania informacji ze wszystkich zmysłów w jedną całość, która pozwala nam odbierać świat takim, jaki jest i uczestniczyć w nim w pełni. Nie doświadczamy wówczas kłopotów dotyczących interakcji z otoczeniem, a także swobodnie rozpoznajemy sygnały wysyłane przez własny organizm. Naukową definicję tego zjawiska zaproponowała jego pierwsza badaczka, dr A. Jean Ayers (terapeutka zajęciowa i psycholożka). Pisała, że jest to ”proces neurologiczny organizujący wrażenia płynące z ciała i środowiska w taki sposób, by mogły być użyte do celowego działania”.
Bodźce zmysłowe są rodzajem „pożywienia dla mózgu”. Pomagają nam one poznawać własne ciało, eksplorować otoczenie, zdobywać w każdej sekundzie informacje o świecie. Wyróżnia się zmysły odbierające bodźce z otoczenia (dotyk, słuch, wzrok, powonienie, smak) oraz te, które odbierają informacje z głębi naszego ciała (zmysł równowagi, czucie ułożenia i ruchów ciała). Nieraz rozpatrujemy je każdy z osobna, ale dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania człowieka bardzo ważne jest, aby wszystkie narządy zmysłowe ściśle współdziałały. Zwykle robią to automatycznie, bez świadomego wysiłku i to zaskakująco sprawnie.
Teraz jednak spróbuj wyobrazić sobie, że wszedłeś do nieznanego ci pokoju, żeby pośród znajdujących się w nim przedmiotów znaleźć np. grzebień. Nagle gasną światła. Słychać dobiegający niewiadomo skąd alarm. Nic nie widzisz i (poza wyciem syreny) nie słyszysz. Dasz radę zaplanować swoje ruchy, opierając się tylko na zmyśle dotyku i świadomości pozycji ciała? Czy te wszystkie utrudnienia wpłyną na zdolność właściwej interpretacji innych bodźców?
Zakłócenie integracji sensorycznej, składającej wszystkie dane zmysłowe w spójną, zrozumiałą całość, wywołują ogromny dyskomfort. Jeśli dziecko krzyczy i płacze przy ubieraniu, bo przeszkadzają mu metki i szwy w ubraniu; jeśli mycie twarzy, włosów albo obcinanie paznokci wywołuje jego protesty, to może być to sygnałem zaburzeń SI.
Dotychczasowe badanie nie określają w pełni przyczyn zaburzeń integracji sensorycznej. Obecny stan wiedzy pozwala nam jedynie na oszacowanie grupy ryzyka. Są w nich: dzieci z ciąż wysokiego ryzyka, o nieprawidłowym przebiegu ciąży i porodu, łącznie z cesarskim cięciem, z obniżoną punktacją Apgar po urodzeniu, dzieci urodzone przedwcześnie i dzieci z hipotrofią (niską masą ciała), zaburzeniami odruchu ssania, nieprawidłowościami w rozwoju psychoruchowym albo niemowlęta mające problemy z samoregulacją.
Oczywiście nie oznacza to, że dzieci z danych grup na pewno będą miały zaburzenia SI, ale należy je bacznie obserwować i interweniować w razie potrzeby. Im wcześniej dziecko otrzyma wsparcie w postaci zindywidualizowanej terapii, tym szybsze i lepsze będą jej efekty.
Zatem obserwujmy bacznie nasze pociechy i sposób odbierania świata przez ich zmysły. I właśnie o zmysłach porozmawiamy w kolejnym artykule z tego cyklu.
