Objawy zaburzeń integracji sensorycznej

Jak już wiemy, integracja sensoryczna to proces zbierania informacji ze wszystkich zmysłów w jedną całość, która pozwala nam odbierać świat takim, jaki jest i uczestniczyć w nim w pełni. Problemy z prawidłowym przetwarzaniem wrażeń odbieranych przez zmysły u kilkulatków nazywamy zaburzeniami integracji sensorycznej. U niemowląt i dzieci do drugiego roku życia za wcześnie na taką diagnozę. Jednak pierwsze symptomy kłopotów z prawidłowym współdziałaniem zmysłów można zauważyć już w wieku niemowlęcym – określamy je mianem zaburzeń regulacji (lub samoregulacji). Mogą one przekształcić się w zaburzenia SI.

Porozmawiajmy więc teraz o tym, co może zaniepokoić rodzica w zachowaniu dziecka. Oczywiście nie sposób wymienić tu wszystkich możliwych do wstąpienia objawów, gdyż każde dziecko jest jedyne w swoim rodzaju i należy podczas diagnozy podejść do niego indywidualnie. Mogą mieć one różne przyczyny, również przejściowe i niegroźne, dlatego nie należy też reagować przesadnym zmartwieniem i strachem, jeśli rozpoznamy u malucha niektóre z poniższych symptomów. Lecz gdy objawy się nasilają, idą ze sobą w parze lub nie radzimy sobie z problemami jakie wywołują powinniśmy skonsultować je z lekarzem.

Objawy zaburzeń integracji sensorycznej mogą się zmieniać i nasilać w zależności od wieku dziecka. Poniżej wymienione są niektóre z nich, występujące w obrębie każdego ze zmysłów.

Dotyk

nie lubi uścisku, odpycha, gdy nie jest „odpowiednio trzymane”, unika kontaktu fizycznego z rówieśnikami,
ma trudności w wyciszeniu się, długo się uspokaja,
nie lubi leżeć na brzuchu,
nie wkłada zabawek do buzi, by je w ten sposób zbadać, co jest typowe dla małego dziecka; u starszego może wystąpić intensywne obgryzanie paznokci, ołówków,
ma problemy ze snem,
irytują je kąpiel, zmiany pieluchy, przebieranie, obcinanie paznokci,
przeszkadzające mu metki i szwy w ubraniach, toleruje tylko niektóre rodzaje materiałów,
wyraża niechęć do wizyt u fryzjera, stomatologa,
ma problemy żywieniowe, nie toleruje pokarmów o pewnej konsystencji,
unikanie lepienia plasteliną, malowania palcami i zabaw w piasku,
trzyma przybory do pisania i rysowania opuszkami palców,

Wzrok

nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie patrzy na zabawki,
jest wrażliwe na słońce i innego rodzaju światło bądź też zbyt intensywne wpatrywanie się w punkty świetlne,
czuje lęk przed ciemnymi pomieszczeniami,
unika zabaw i gier ruchowych,
gdy śledzi wzrokiem ruchomy przedmiotu jego oczy nie poruszają się płynnie albo rytmiczne porusza przedmiotami przed oczami,
przekręca zeszyty podczas czytania i pisania, przechyla głowę na jedną stronę,
ma wolne tempo przepisywania z tablicy,
nie nazywa kolorów,

Słuch

w głośnym otoczeniu łatwo się złości, zatyka uszy rękami, wyraża lęk przed ruchem ulicznym i tłumem, burzą, silnym deszczem, wiatrem, zwierzętami itp.,
nie zwraca się w kierunku źródła dźwięku, zachowuje się, jakby nie słyszał dźwięku, chociaż uszy ma zdrowe, na co wskazały też wyniki badań słuchu,
nie gaworzy lub robi to w ograniczonym stopniu,
unika mycia uszu,
ma lekki sen i trudności z zasypianiem,
z upodobaniem słucha wydawanych przez siebie dźwięków,

Dziecko zasłania uszy — Nadwrażliwość na głośnie dźwięki to jeden z objawów zaburzeń integracji sensorycznej w obszarze słuchu.

Smak i węch

dziecko jest wybredne w jedzeniu, „chomikuje” jedzenie w buzi, preferuje bardzo intensywne w smaku i zapachu potrawy lub całkiem odwrotnie – sięga po łagodne, wręcz bezsmakowe dania,
często mówi, że „śmierdzi”, zatyka nos wchodząc do kuchni,
łatwo się dławi lub zwraca jedzenie kiedy poczuje jego zapach,
czuje się bezpiecznie w tylko obecności znanych sobie osób,
nie lubi przebywać w tłumie ludzi, gdy każdy z nich ma na sobie inne perfumy,
odrzuca niektóre kosmetyki,

Propriocepcja

pomija tzw. kamienie milowe w rozwoju: obracanie się, siadanie, wstawianie, raczkowanie, chodzenie,
nie lubi pozycji czworaczej lub stojącej,
często się przewraca, jest niechętne zabawom i grom ruchowym,
ma niskie napięcie mięśniowe i szybko się męczy,
rzadko ssie palce lub bawi się stopami, co jest typowe dla małych dzieci
często zaciska pięści,
ma niekontrolowane, chaotyczne ruchy,
dąży do mocnego uścisku,
u małych dzieci często występuje tendencja do szczypania i gryzienia siebie i innych,
ma mało precyzyjne ruchy rąk,
często niszczy zabawki,

System przedsionkowy

później niż inne dzieci opanowuje umiejętności ruchowe (turlanie, siadanie, wstawanie, chodzenie przy meblach, raczkowanie),
nie lubi zmiany pieluchy, gdyż podczas tej czynności jest obracane,
ma niskie napięcie mięśniowe w obrębie ciała i aparatu mowy, a podwyższone w obrębie kończyn,
ma nieprawidłową postawę,
nie lubi niespodziewanych ruchów (bycia podrzucanym, huśtanym, noszonym jak „samolocik”) albo przeciwnie – intensywnie poszukuje takich doznań,
jest nadmiernie ruchliwe, często się przemieszcza, wspina, preferuje ruch obrotowy np. zabawę w karuzelę,
ma zaburzenia równowagi, wyraża lęk przed oderwaniem się od podłoża (skoki) i upadkiem, szura nogami po ziemi,
cierpi na chorobę lokomocyjną,
ma problemy z ocena odległości,
trzyma się poręczy podczas wychodzenia i schodzenia po schodach dłużej niż inne dzieci,

Dziecko na drabince sznurowej — Dziecko, którego system przedsionkowy nie rozwija się dobrze, raczej nie odważy się wejść na drabinkę na placu zabaw.

Nie można podać wszystkich objawów, które powinny wzbudzić niepokój, a jeden, do tego rzadko występujący symptom nie jest jeszcze powodem do obaw. Jeśli tych cech jest więcej lub są one bardzo nasilone, często się powtarzają, są wyraźnie obserwowalne w zachowaniu dziecka oraz utrudniają funkcjonowanie – wtedy należy skonsultować się z terapeutą integracji sensorycznej.